ماجرای «۱۹ دی» چیست؟

بسیاری از مردم، حادثه ۱۹ دی که به دنبال انتشار آن مقاله توهین‌آمیز احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات آن روز نگاشته شد را به‌عنوان نقطه شروع انقلاب اسلامی یاد می‌کنند.

به گزارش ایسنا، روزنامه «رسالت» در ادامه نوشت: شاه که برای زیر سؤال بردن و بی‌اعتبار کردن مردی که از جنس خواستن بود و در آن زمان جلوتر از همه در مسیر مبارزه با رژیم شاهنشاهی خط‌شکنی می‌کرد، دست به انتشار آن مقاله زد اما در نهایت خود او بود که در میان چنان قیام مردمی گرفتار آمد که پایه‌های حکومتش را دچار لرزه‌ای بی‌سابقه کرد. فردای روز ۱۷ دی‌ماه ۵۶ اولین پس‌لرزه‌های انتشار این مقاله، ‌در شهر قم به وقوع پیوست. در این روز طلاب مدارس و حوزه علمیه، کلاس‌های درس خود را تعطیل کرده و در مسجد اعظم دست به تجمع زدند. اگرچه در این روز درگیری‌های پراکنده‌ای در برخی نقاط شهر قم روی داد اما حرکت اصلی مردم قم همزمان با روز ۱۹ دی‌ماه ۵۶ بود که در این روز بازار نیز علاوه بر دروس طلاب در حمایت از امام خمینی (ره) تعطیل شد.

صبح روز ۱۹ دی‌ماه جمعیت زیادی در مسجد اعظم تجمع کردند و سپس راهی منازل مراجع و آیات عظام شدند. جمعیت هرلحظه با شور و جوشش بیشتری راهی بیوت آیات عظام میرزا هاشم آملی، علامه طباطبایی، وحید خراسانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی و آیت‌الله مشکینی شدند و به سخنان آنان مبنی بر حمایت از امام خمینی (ره) گوش جان می‌سپردند.

تجمع و سخنرانی در دفتر آیات عظام تا بعدازظهر ادامه داشت، ‌اما درگیری بین مردم و عمال رژیم شاه از حدود عصر ۱۹ دی‌ماه و در زمانی که مأموران در یکی از میدان‌های شهر قم راه را بر مردم سد کردند، شروع و این درگیری و زدوخورد منجر به شهادت تعدادی از اهل قم شد. به دنبال شهادت جمعی از مردم قم و همزمان با چهلم این شهدا مردم تبریز نیز دست به تظاهرات زدند و در ادامه اربعین شهدای تبریز،‌ مردم یزد به پا خاستند و بعد از آن، اعتراض‌ها به جهرم، تهران، مشهد و سراسر کشور کشیده شد.

شاه بعد از قیام نوزدهم دی‌ماه دست به اقداماتی از جمله تبعید جمعی از شاگردان امام و کشتار مردم بی‌گناه در جای‌جای کشور زد اما این حرکت‌ها باعث شد تا هر چه بیشتر به دوران اضمحلال خود نزدیک شود.

بعد از قیام ۱۹ دی در قم، امام خمینی (ره) در واکنش به کشتار مردم قم در این روز، در پیامی این قیام را پرتوی از نهضت ۱۵ خرداد سال ۴۲ دانستند و گفتند: نهضت اخیر که پرتوی از نهضت ۱۵ خرداد است و شعاعش در سراسر کشور نورافکنده خود کوبندگی خاصی دارد که شاه را از خود بی‌خود کرده و او و دار و  دسته چاقوکشش را به تلاش مذبوحانه واداشته است. جنایات ۱۹ دی ۵۶ نقطه عطفی است به جنایات شاهانه ۱۵ خرداد، شاه خواست ضرب شستی به ملت مسلمان نشان دهد.

همچنین امام خمینی (ره) در ادامه پیام خود به مسلسل بستن مرکز تشیع و حوزه فقاهت اسلام در جوار مرقد پاک حضرت فاطمه معصومه (س) را در راستای تحکیم نوکری شاه با آمریکا می‌داند و درباره تظاهرات عمومی و تعطیلی سرتاسری دامنه‌دار و اظهار تنفر ملت از رژیم شاه می‌گوید: ملت با این کار ثابت کرد که شاه را نمی‌خواهد و از او و خاندانش بیزار است و بیان می‌کند که این رفراندوم طبیعی در حقیقت خلع او از سلطنت غاصبانه و  جابرانه است.

پس از انتشار مقاله موهن «ایران و استعمار سرخ و سیاه» به قلم احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات، قیام تاریخی و حماسه ماندگار نوزده دی مردم قم، سرفصل نابودی رژیم طاغوت شد و کمتر از چهارصد روز پس‌ از آن طومار رژیم منحوس ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی برای همیشه درهم‌پیچیده شد.

امام راحل که دوران تبعید در نجف اشرف را می‌گذراندند، حدود دو هفته پس از قیام مردم قم در روز دوم بهمن ۵۶، طی پیام مهمی خطاب به ملت ایران با اشاره به دو قیام تاریخ‌ساز پانزده خرداد ۴۲ و نوزده دی ۵۶ که هر دو در ماه محرم اتفاق افتادند، ایام عزاداری سالار شهیدان (ع) را فصل سازندگی و موعد کوبندگی طاغوت برشمردند و دستاوردهای نهضت حسینی را سرلوحه تعالیم اسلامی برای همه ملت‌ها تا آخر دانستند.

برای بررسی بیشتر این موضوع با سید کمال سجادی، سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

قیام خونین ۱۹ دی آتش انقلاب را در دل مردم شعله‌ور ساخت

وی اظهار کرد: «به‌موجب تداوم انتشار مقالات توهین‌آمیز رژیم پهلوی علیه روحانیت به‌ویژه مقاله توهین‌آمیز احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات علیه حضرت آیت‌الله خمینی (ره) خشم مردم برانگیخته شد. در میان شهرهای کشور، قم مرکز شروع اعتراضات بود چراکه به‌عنوان بیت فقه و فقهای کشور تمامی جنبش‌های انقلاب از این شهر نشئت می‌گرفت و علمای اسلام و روحانیت نسبت به ظلم و ستم رژیم پهلوی همواره مواضع سختی داشتند.»

وی افزود: «پیش از قیام خونین مردم قم در ۱۹ دی، رژیم پهلوی همواره رفتارهای ضد مردمی و ظالمانه‌ای را از خود بروز می‌داد و برای شهر قم و مردمانش بیش از سایر شهرها محدودیت قائل می‌شد. شهر قم محل زندگی طلاب و فضلای انقلاب اسلامی بود و به همین خاطر بارها در آن کشتار نیز رخ‌ داده بود.»

سجادی تصریح کرد: «محدودیت‌ها، کشتار و رفتارهای ظالمانه نسبت به مردم قم موجب شد تا خشم مردم برانگیخته و در نهایت پیام قیام آنها در سراسر ایران منتشر شود. در این میان رفتارهای ضد مردمی رژیم پهلوی همچنان ادامه داشت و در سایر مناطق همچون تهران و مشهد نیز امتداد یافته بود.»

سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری همچنین خاطرنشان کرد: «گسترش پیام قیام مردم قم در سایر شهرها و خشم بسیار رژیم پهلوی موجب شد تا جنبش و آتش انقلاب در مردم شعله‌ور شود و کنش‌ آنها افزایش یابد. مردم مفهوم انقلاب و پیام‌های آن را به‌خوبی درک کرده بودند و با تمام توان خود رژیم پهلوی را تحت‌فشار قرار می‌دادند. هر آنقدر که فشار مردم افزایش می‌یافت، عکس‌العمل رژیم شاه نیز سنگین‌تر و با خشم بیشتر بروز می‌یافت.»

او یادآور شد: «در سالروز قیام خونین مردم قم تجلیل‌های فراوانی شده است زیرا مردم قم، به‌ویژه جامعه مدرسین حوزه علمیه با الهام از پیام‌های حضرت امام خمینی (ره) نقش راهبری داشتند و موجب پیروزی انقلاب اسلامی شدند.»

قم، مرکزیت فقه و پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی

وی با بیان اینکه در جامعه امروز نیز نقش شهر قم و مردمانش همانند سابق پررنگ است و هیچ کاهش نیافته است، گفت: «در شرایط حال حاضر حوزه‌های فعال و مراکز مطالعاتی فعال در قم نقش اتاق فکر انقلاب اسلامی را دارند و با گفتمان اسلامی خود برنامه‌ریزی درست و تصمیمات مناسب را اخذ می‌کنند. امروز دانشگاه جامعه‌المصطفی از فضای فقاهت قم تغذیه می‌کند و عالمان دانایی را پرورش می‌دهد. به طورحتم چنین مرکزی می‌تواند نقش بسیار مؤثری را در گفتمان اسلامی‌ حال حاضر از جمله بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی داشته باشد.»

سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری در پایان این گفت‌وگو بیان کرد: «سالروز قیام مردم خونین قم در ۱۹ دی یادآوری می‌کند که همواره با نگاهی ویژه، آنچه را که در این شهر منتشر می‌شود دنبال و بازنشر کنیم چراکه این شهر هنوز به‌عنوان یکی از مراکز انقلاب، فعال و به دنبال پیشبرد اهداف انقلاب است.»

www.isna.ir/